REKABET YASAĞI SÖZLEŞMESİ NEDİR?
Rekabet yasağı sözleşmesi, fiil ehliyetine sahip olan işçinin, işverene karşı, sözleşmenin sona ermesinden sonra herhangi bir biçimde onunla rekabet etmekten, özellikle kendi hesabına rakip bir işletme açmaktan, başka bir rakip işletmede çalışmaktan veya bunların dışında, rakip işletmeyle başka türden bir menfaat ilişkisine girişmekten kaçınmayı taahhüt ettiği sözleşmedir.
Rekabet yasağı, iş sözleşmesine eklenen bir madde ile düzenlenebileceği gibi, işveren ile işçi arasında yeni bir sözleşme aracılığıyla kararlaştırılabilir.
Rekabet yasağı, ancak hizmet ilişkisi işçiye müşteri çevresi veya üretim sırları ya da işverenin yaptığı işler hakkında bilgi edinme imkânı sağlamışsa, işverenin müşteri çevresinin ve işyeri sırlarının başka işverenlerle paylaşılmasının önüne geçmek amacıyla düzenlenmiştir. Bu yasak yalnızca sözleşme sürecinde değil, sözleşmeden sonra da yürürlükte olacak şekilde düzenlenebilir.
Rekabet Yasağı Sözleşmesinin Şartları Nelerdir?
-Rekabet etmeme taahhüdünde bulunan işçinin kısıtlanmamış olması ve fiil ehliyetini haiz olması
-Rekabet yasağı sözleşmesinin yazılı olarak düzenlenmiş olması veya iş sözleşmesi kapsamında bu yönde yazılı bir hüküm bulunması
-İşçinin işin niteliği gereği, işverenin rakip firmalardan saklamasını haklı gösterecek sırlara sahip olması ve bu sırların kullanılmasının işveren açısından önemli bir zarara neden olması
Rekabet Yasağı Sözleşmesi Hangi Koşullarda Geçersiz Sayılır?
Rekabet yasağı sözleşmesinin belirli koşullarda geçersiz sayılacağı hukuk sistemimizde kabul edilmektedir. Bu koşullardan bazıları aşağıdaki gibidir:
Yer Bakımından Sınırlama: İşçinin gelecekteki işini coğrafi olarak aşırı derecede sınırlayan, yani işçiyi ekonomik olarak kelepçeleyen sözleşmeler geçersizdir. Örneğin, rekabet yasağı sözleşmesine konu olarak tüm Türkiye’nin belirlenmesi, sözleşmeyi geçersiz kılacaktır. Ayrıca işin niteliği de bu sınırlamanın kapsamı bakımından önemlidir. Örneğin zeytinyağı üretimi işi ile alakalı sınırlama yapılması amacıyla Ege ve Akdeniz bölgelerindeki tüm işletmelerin yasak kapsamına alınması sözleşmeyi geçersiz kılacaktır. Ege ve Akdeniz bölgeleri, bir önceki örneğimizdeki gibi tüm Türkiye’nin yasaklı alan olması kadar önemli bir sınırlama getirmese de, zeytinyağı üretiminin neredeyse tamamını üstlenen bölgelerin, zeytinyağı üretimi işi ile alakalı olarak işçi aleyhine kısıtlanması hukuka aykırıdır.
Zaman Bakımından Sınırlama: Özel durumlar haricinde, rekabet yasağı sözleşmesinin süresi 2 yılı aşamaz. 2 yılı aşan süreleri içeren sözleşmeler, Yargıtay uygulaması gereğince 2 yıl olarak yorumlanmakta ve 2 yıllık süreye göre karar verilmektedir.
İşin Niteliği Bakımından Sınırlama: Rekabet yasağı sözleşmesinin hangi iş kollarında geçerli olacağı açıkça belirtilmelidir. İşletmenin konusunu aşan yasakları düzenleyen veya sınırlanan alanı muğlak bırakan rekabet yasağı sözleşmeleri hukuka aykırıdır.
Rekabet Yasağı Sözleşmesini İhlal Etmenin Sonuçları Nelerdir?
Uygulama kolaylığı olması açısından, düzenlenen rekabet yasağı sözleşmelerinin büyük bir çoğunluğu cezai şarta bağlanmıştır. Geçerli bir rekabet yasağı sözleşmesini ihlal eden işçinin bu sözleşmede belirlenen cezai şartı işverene ödemesi ve bu cezai şartı aşan zarar miktarının bulunması halinde, cezai şartı aşan zararı da ödemesi gerekmektedir.
Rekabet Yasağı Sözleşmesinde Belirlenen Cezai Şartın Tamamını Ödemek Zorunda Mıyım?
İşçinin ekonomik durumunu tehlikeye sokacak miktarda belirlenen cezai şartların indirilmesi gerektiği Yargıtay tarafından istikrarlı olarak mütalaa edilmektedir. İşçinin ekonomik durumunu tehlikeye sokacak miktarın belirlenmesinde; işçinin mali durumu, ne kadar süredir işyerinde çalıştığı, işyeri ile alakalı bilgilerinin niteliği, sözleşme hükmünün kapsamı ve benzeri hususlar önemlidir.
Rekabet Yasağı Sözleşmesinin Sona Ermesi?
Rekabet yasağı sözleşmesi 3 koşulda yürürlükten kalkar:
-İş sözleşmesinin haklı bir sebep olmaksızın işveren tarafından veya işverene yüklenebilecek haklı bir nedenle çalışan tarafından feshedilmesi
-Rekabet yasağı sözleşmesinde belirlenen sürenin sona ermesi
-Rekabet yasağı sözleşmesinde belirlenen konular ile alakalı işverenin bir yararının kalmaması.
AV. ÖMER FARUK EROL